örüs • opinion D0ğal Gazda Fiyata Dikkat Attention for Natura! Gas Price ıF Enerji Piyasası Düzenleme Kıırnlıı '111111, Kayseri, Koııya ve Erzurum İlleri için yaptığı Doğal Gaz Dağıtım Lisllıısı İhalesi IJ , .wmıtcıındll çıklllı birim fiyllthır, kll/llillrı karıştırdı. Otoriteler, hıt fiylltlllrla, ylltınııılllrııı yapılaınayllcllğıııı belirtirkeıı, mevcut gllZ kııllllııllıı şelıirleriıı gllz dağıtıııı kıtrıılıışllln bıı fiyatillrlll hizmet vermenin miimkiin olm"'lığıııı llçıkltıdılllr. Yıl/11rdır sektörün içinde hıılııııımış ilgililerdeıı, ort11ya çık11n hu ilgi çekici fiyat kon11.rn1111 değerleııdirmeleriııi istedik. Keııdileriııe "EPDK'nııı yapmış olduğu lfrıyseri, Konyave Erzıırıım Doğal Gaz Şelıir Dağıtım İlıaleleriııin soııııçlllrıııııı sektjjrii nasıl etkileyeceğiııi " ve "Bııgiine kadar gllz dllğıtım yapaıı k11ru/11ş/arııı 11yg11ladığı fiyatla yeııi iluıle/enle ortayll çık,ııı fiylltlar lL ara.mulaki farklılığııı nereden nereden kaymıkltıııdığıııı, yeııi fiyatlarla bıı projelerin yapılabilirliğiııi " sorduk. Fatih Dönmez, İGDAŞ Eski Genel Müdür Yardımcısı Şehir içi doğal gaz dağıtımının üç temel ayağı vardır. Güvenlik, süreklilik ve ekonomik olması. Başka bir deyişle aldığınız gazı müşterinize kesintisiz, güvenli ve ekonomik bir şekilde ulaştırmak zorundasınız. Bunun içinde iki önemli unsura sahip olmak gerekir; 1 . Standartlara uygun proje, malzeme ve uygulamaya sahip bir doğal gaz alt yapısı. 2. Nitelikli, eğitimli insan kaynağı. Bu iki unsurdan bir tanesi hatalı veya eksik olursa başta bahsettiğimiz güvenli ve kesintisiz hizmet arzını temin edemezsiniz. Bu durumda istenmeyen durumlarla yani can ve mal kayıplarına sebebiyet verecek risklerle karşı karşıya kalırsınız. Dünyada sonuçları son derecetrajik olan kazalar mevcuttur. Gazın güvenli bir şekilde kullanılması için müşterinin de asgari şekilde bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Yukarıda bahsedilen hususları sağlayan gaz dağıtım hizmetinin şüphesiz bir bedeli söz konusudur. Müşteri doğal olarak aldığı bu hizmeti hem kesintisiz, hem güvenli, hem de ekonomik olarak temin etmek ister. Bu üçlü ayağından bir tanesinin iyi, diğerlerinin ise zayıfolması kabul edilebilir bir husus değildir. Aldığımız yanıt/lir gerçekten ilgiııçti. Gelelim sorunuzdaki yapılan ihalelerin değerlendirilmesine; Firmalar asgari yeterlilik şartlarını sağlayarak, birim amortisman ve hizmet bedeli altında 8 yıI süreyle sabit kalacak bir fiyat teklif etmekte ve en düşük bedeli teklif eden üzerinde ihale kalmaktadır. Dağıtım lisansları 30 yıl süre ile bu firmaya verilmektedir. Teklif veren firmalar arasında doğal gaz dağıtım veya yapımı konusunda hiçbir referansı olmayan firmalar da yer almaktadır. Teklifler arasında büyük farklar bulunmaktadır. Ayrıca ilk yapılan ihalede teklifveren firmalar, koşulları birbirine yakın bir diğer şehirde çok daha düşük teklif verebilmektedir. Bu durum birbirlerinden etkilenmelerin çok fazla olduğu ve rakiplere göre durum belirledikleri izlenimini vermektedir. Fizibilite raporlarında gerek altyapı, gerekticari (Abpne sayıları ve tahmini tüketim değerleri), gerekse finansman kriterleri (öz kaynak / dış kaynak kullanımı ve şartları) sonucu büyük ölçüde etkiler. Burada üzerinde durulması gere-ken en önemli husus yatırımın gittiği yerlerde vatandaşların abone olma istekleridir. Hattın geçtiği her bina abone olmak zorunda değil. Bu da talep riskinin iyi hesap edilmesini gerektirir. Benim endişem, teklif ettiği bu maliyeti tutturabilmek için yukarıda bahsettiğim standartlara uygun bir şekilde inşa edilmiş altyapı ile kaliteli insan kaynağının temininde tavizlerin gündeme gelmesi ve bunun neticesinde gerek kamu, gerekse özel sektörüyle doğal gaz piyasasının bugün için geldiği noktadan geriye gidilerek sağlanan imajın yitirilmesidir. Benim tavsiyem, EPDK'nın Altyapı inşası ve kullanılan malzemeler konusunda sıkı bir dene-tim yapması veya yetki verdiği sertifikalı denetim ve gözetim firmalarına yaptırmasıdır. Kullanılan malzemelerin bir kısmının TSE'si bulunmaktadır. Ancak yapım usulü ve şartlarına dönük ulusal bir standart bulunmamaktadır. Doğal Gaz, LPG ve Fuel Oil Dergisi Bir örnek ile açıklayacak olursak; 63 mm çaplı bir PE dağıtım hattının inşası için gereken minimum tranşe ölçüleri 80 cm derinlik ve 40 cm genişlik şeklindedir. Ayrıca diğer alt-yapı tesislerinden belirli bir emniyet mesafesi bulunmalıdır. Borunun diğer altyapı tesislerinden, dış darbe ve iklim koşullarından etkilenmemesi için bu boyutlarve kullanılacak yatak kumu çok önemlidir. Diyelim ki bir şirket bu ölçüleri ve kullanılacak yatak kumunun niteliklerini değiştirdi. Bu durumda maliyetler azalmış olur ama, güvenlik konusu gözardı edilmiş olur. Yine aynı şekilde standartlara uygun olmayan malzemelerin, sadece ucuz olmasından dolayı tercih edilmesi de benzeri sonuçlar doğurur. Öte yandan doğal gaz işletmeciliğindeki nitelikli ve deneyimli personel eksikliği, ihbarlara geç intikal edilmesi ve hatalı işlemler yapılması gibi hususlar da güvenliği ve sürekliliği etkileyen unsurlardır. inşaat sektöründen bir uygulamayı burada örnek olarak vermek istiyorum. Bildiğiniz gibi Depremden sonra imar kanun ve yönetmeliklerinde değişikliğe gidilerek yapı denetim firmalarına inşaatları denetleme yetkisi verildi. Kendi özel inşaatınızı bile yaparken bağımsız yetkili firmalara inşaatınızı denetlettirmek zorundasınız. Ülkenin büyük bir kısmı deprem tehditi altındayken, bir de buna hizmeti sunulan ürünün yanıcı ve patlayıcı olması, geniş bir alana dağıtılması gibi riskleri de eklediğinizde, alınacak önlem ve denetimlerin çok daha fazla olması kaçınılmazdır. Bu sebeple EPDK, sertifika verdiği Denetim ve Gözetim firmalarına yapım ve işletme dönemlerinde iş ve işlemleri denetlettirmelidir. MevcutDoğal Gaz Piyasası Kanunu böyle bir işlem için uygundur. III!JI Temmuz - Ağustos / Sayı 88 �- ------------------==;..._ ______________
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=