3.3. Dispenserler ve Tesisatı : Kompresörde 230-250 bar basınca yükseltilmiş ve sıralı depolama tankları üzerinden tekli veya çoklu giriş hattıyla gelen basınçlı gazı 200 bar basınçta NGV silindirlerine (araç deposuna) yükleyen ve bu miktarı m3 veya kg. cinsinden ölçerek fiyatlandıran ekipmandır. Bir dispenserin ana parçaları pislik tutucu, tek yönlü valf, regülatörler, debimetre, yalıtım valfi, sayaç göstergeleri ve kasasıdır. Genellikle çift çıkışlı yani çift dolum ağızlı tipler kullanılmaktadır. Hızlı dolum dispenserleri tiplerine göre 7 kg. /dk.'dan 100 kg./dk.'ya kadar dolum yapabilmektedir. Bir CNG istasyonuna, istasyon şirketinin kurumsal kimliğine göre, exproof malzeme kullanma koşuluyla, kanopi ve aydınlatma uygulaması yapılır ve projelendirilir. 4. Dünyada NGV Uygulamaları Doğal gaz kullanımı, sunumumuzun başında özetlediğimiz çevresel etki avantajlarının yanısıraarz güvenliği, fiyat avantajı gibi özellikleri ile hızlı bir kullanım yaygınlığına ulaşmaktadır. özellikle, şehir içi toplu taşıma araçları ve yönelik uygulanan teşvik politikaları ile halen 2 milyon civarında olan doğal gazlı araç sayısının önümüzdeki yıllarda hızla artması planlanmıştır. Avrupa Komisyonu AB üyesi ülkelerde alternatif yakıt kullanımı için eylem planları uygulama kararları almıştır. Bu kapsamda bir çok kentte çok sayıda CNG istasyonu yapımına başlanılmış olup araç dönüşümlerine çok uygun finansal destekler uygulanmaktadır. Ülkemizde de, mevcut vergi yükünün ağır olmasına karşın trendin giderek CNG lehine dönüştüğü tespit edildiğinden özellikle son aylarda CNG istasyonu kurma girişimleri hızlanmıştır ve gazın ülke geneline yaygınlaşmasına 82 Nisan 2003 Sayı 86 Doğal Gaz, LPG & Fuel Oil Dergisi Tablo 7. Diiııyadaki doğal gazlı araç ve CNG ve dolum istasyoıııı rakamları. Dolum Dönüşümlü İstasyonu Ülke Araç Sayısı Sayısı Arjantin 778,903 1036 ltalya 370.000 421 Pakistan 200.000 200 Brezilya 353,290 131 ABD 1 1 1 ,769 1 ,25 Ukrayna 75.000 86 Mısır 36,500 60 Çin 36.500 70 Venezuala 44,146 147 Rusya 31 .000 175 Hindistan 100,800 120 Kanada 20,505 222 Yeni Zelanda 12.000 109 Kolombiya 9,126 28 Almanya 12.000 268 Türkiye 189 3 Diğer 76,568 557 TOPLAM 2,204,270 5,392 paralel olarak daha da hızlanacağı düşünülmektedir. Bu noktada, dünyamızın birçok ülkesinde doğal gazlı araç kullanımına uygulanan teşviklerden bazı örnekler vermekte fayda görüyoruz. Arjantin: Titiz ve sıkı teknik şartnameler ve standartlara karşın vergi teşviği, ticari araçlara özel indirimler uygulanıyor. Belçika: NGV'lere vergi muafiyeti uygulanıyor. Almanya: Uzun vedeli ve geniş uygulamalı programlar mevcuttur. Son duyumlara göre akaryakıt şirketi Aral Şirketi 1000 adet CNG istasyonu için hükümetle anlaşma imzaladı. İrlanda: Vergi teşviği, vergi muafiyeti uygu_lanmaktadır. Yunanistan: Devlet finansmanıyla Atina'da 1 O istasyon planlanıştır. Mısır, Hindistan, İran: Devlet destekli istasyon kurma ve dönüşüm faaliyetleri sonucunda son birkaç yılda 100 adete yaklaşan sayıda istasyonlar kurulmuştur. İtalya: Çok küçük rakamlarda CNG vergisi (ÖTV) uygulanıyor. İngi ltere: Benzin ve dizelde %10-15 oranında vergi artışına karşın CNG'de %30'a varan indirim uygulanmaktadır. Sonuç Dünyamız ulaşımdan kaynaklanan bir kirlenmenin ve buna bağlı sağlık sorunlarının tehdidi altındayken ve ülkeler bu sorunların giderilmesi yönünde ciddi araştırmalara yönelmişken, ülkemizde de benzer arayışların sürdürülmesi sağlıklı bir çevre için bir görevdir. Alternatif yakıt uygulamaları şüphesiz ki ülkenin kaynakları ve/veya temin imkanlarıyla birlikte değerlendirilmelidir. Bu yakıtlar doğal gazın yanısıra, yine bir rafineri ürünü ve petrol türevi olmasına karşın sıvılaştırılmış petrol gazı, metanol, biodizel, güneş enerjisi, hidrojen olabilir. Ülkemizdeki bor minerali yataklarının dünyadaki en büyük rezerv olması enerji kaynağı olarak uzun vadede bizi büyük ölçüde rahatlatacak gibi görünmektedir. Ancak ülkemizin yapmış olduğu orta vadeli doğal gaz satın alma anlaşmaları ve elektrik üretimine ilişkin olarak hükümetler tarafından telaffuz edilen stratejik değişikliklerin uygulanması sonucu oluşacak doğal gaz arz fazlasının daha sağlıklı bir ekolojik ortamda yaşanabilmesi ideali doğrultusunda mobilize edilmesi doğru bir tercih olarak belirmektedir. Bu konuda önümüzdeki Avrupa uygulamaları yol göstericidir. Yazımızın girişinde söz edilen kirlilik kaynaklarına ait veriler sonucu çağdaş şehirlerde artık dikkatler yakıtlardan kaynaklanan hava kirliliğine yöneldiğinden, CNG uygulamaları desteklenmekte ve teşvik edilmektedir. Ülkemizde de bu anlamda yapılacak benzer standartlardaki idari düzenlemeler ve vergi uygulamalarının yeni bir teknolojiyle tanışılmasını sağlayacağına ve kentlerimizi daha yaşanır hale getireceğine inanıyoruz. D j
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=