gibi diğer sektörlerdeki firmalarla büyük rekabet yaşayacaklardır. YENİ EKONOMiDE ÇEVRE VE SiViL TOPLUM SORUNLAR/ Gaz sanayii diğer fosil yakıtları karşısında yerel, bölgesel ve global çevre avantajları elde etmeye alışkın hale gelmiştir. Yapılan atölye çalışmalarında fosil yakıt sanayiilerinin petrol, gaz veya kömür arasında ayırım yapılmadan 'düşman' olarak görüldüğü bir gelecek çizen 'Sınırlamalar' senaryosuna pek az destek verilmişti. Ama gazın 'fosil yakıtsız bir geleceğe köprü' olacağı iddiası inandırıcı olabilmek için ortaya atılıp bırakılmaktan daha çok kanıtlanması gereken bir iddiadır. Gaz çevreyi etkileyecek sorunlar açısından avantajlı bir konumda olsa da, genel anlamda sanayii boru hattı yerleştirilmesi, ilgili verilerin eksik olduğu noktalardaki metan gazı kaçakları özellikle müşterinin yarar hanesine yazılacak sorunlarda daha kolay yara alır durumdadır. Gelenekçiler için önümüzdeki yirmi yıl için büyük önem arz eden sorunlar şöyle sıralanabilir: • Arz, talep ve fiyat: Avrupa talebinde olması beklenen artışı karşılayacak kadar büyük miktarlarda gaz için yapılması gereken yatırımın uygun maliyetle yapılıp yapılmayacağı ve nasıl yapılacağı sorunu. Bu sorun için temel oluşturan unsurlardan biri uzun dönemli al-ya da-öde tipi anlaşmaları koruyabilmek ve böylece gaz alanları ve Avrupa dışında bulunan uzaktaki kaynaklardan gazı getirmeye yarayan boru hattı altyapılarına yapılan mülti-milyarlık yatırımların devam etmesini sağlayabilmektir. ■ İthalata bağımlılığın arttığı bir ortamda arz güvenliğinin nasıl korunabileceği sorunu. Hükümetler ve AB, uzun dönemli arz/talep geleceğine yönelik bir dizi önermeyi incelemeli, TRANSLATION buna göre de planladıkları çerçeveyi saptayarak politik olarak kabul edilebilir düzeydeki bir ithalata bağımlılık durumunun da varolması gerekeceğini gözönünde bulundurmalıdırlar. Tüketiciler için artan seçim olanağı, rekabetle fiyatların düşmesi ve verimliliğin artırılması olarak tanımı yapılan liberalleşme sürecini gelenekçiler 'arzulanabilir olan ama önem taşımayan' ve kesinlikle de öncelik taşımayan bir süreç olarak görmektedirler. Amerika'daki yüksek ve oynak seyreden gaz fiyatları ile Kaliforniya'da enerji sektöründe 200001 döneminde ortaya çıkan sorunlar da 'prensiplerin gözardı edilmesi' sonucunda kaçınılmaz bir şekilde ortaya çıkan sorunlar olarak görülmüştür. Yeni ekonominin savunucuları için en önemli konu ise Avrupa'daki varolan potansiyel içinde uyumlu, liberalleştirilmiş tek bir gaz pazarını nasıl oluşturabilecekleri sorunu olmuştur. Yine de öngördükleri gelecek içinde şebeke kuralları ve tarifelerinin uyumlu kılınması aracılığıyla pazar sinyali şeffaflık kazandırılmasına ilişkin varolan liberalleştirme gündeminden öteye gitme planları da yer almakta ve aşağıdaki amaçlar benimsenmektedir: • Varolan şirketlerin yeniden yapılandırılarak gaz zincirindeki farklı bölümlere odaklanmış az sayıda ama büyük firmalara dönüştürülmesi. • Çok sayıda ürün/hizmet sunabilen bir şirket ortamında müşteri odaklı hizmetler geliştirerek sunabilmek. Yeni ekonomi uzmanları için uzun dönemli planlamanın ve liberalleştirilmiş piyasaların sorumluluğu farklı piyasa katılımcıları arasında paylaştırılacaktır. Bu görüşe göre yirmi yıl sonrası için arzın nasıl karşılanacağı ve nasıl idare edileceği hususunda endişelenmenin pek bir gereği bulunmamaktadır. Yatırımlar piyasanın Doğal Gaz Derglsı 84 Ocak • Şubat 2002 Sayı 78 vereceği sinyallere göre yapılacak veya yapılmayacaktır. Bireysel müşteriler müşteri grupları fiyat göstergelerine bakarak kendi güvenlik gereklerini karşılamaya çalışacak ve risklerin tedbir alınarak ortadan kaldırılması için mali araçların yaratılması için seçim yapmaya gayret edeceklerdir. Hükümetler ve yasa koyucular pazar oyuncuları için zorunluluklar saptayıp bir çerçeve belirlemeli ve bu zorunluluklara uygun olduğunu düşündükleri oranda uymaya çalışmları sağlanmalıdır. Hükümetler ve yasa koyucular geleceğe yönelik görüş ve beklentilerini pazar katılımcılarına dayatmamalıdır, zira liberalleştirilmiş pazarlarda etkin bir şekilde rekabete girmeye çalışan ticari örgütler açısından ek maliyetler getirecektir. Gelecekle ilgili en ilginç konu ise yeni ekonomi görüşünün 'doğru' olup olmadığı değil de, liberalleştirilmiş ve rekabetçi piyasaların yükselmeye başladıkça geleneksel gündemdeki sorunlarla ne denli başarı sağlayarak boğuşabilecekleridir. Liberalleşme ve rekabet gibi çift baskı altında bulunan Avrupa gaz pazarlarının büyük bir hızla değişmekte oldukları çok açık bir gerçektir. 20 yıl içinde - belki de daha kısa bir süre içinde - 1960-2000 yılları arasında tanımlandığı ve belirlendiği şekilde bir 'gaz şirketi' veya 'gaz ticareti' tanımı yapmak gerçekten güçleşecektir. Yeni şirket sınıflandırmaları olan yükselen, şebeke, çoklumal/hizmet/enerji ve risk yönetimi tanımları da başarılı olacağı ve devamlılık arzedeceği anlamına gelmemelidir. Gelenekçilerin yeni ekonomiye ait tuzaklara ilişkin yaptıkları dehşet uyandıran uyarıların geçerlilik taşıması durumundan bağımsız olarak, sadece 'yumurta' kuralının işleyeceğini gösterme amacı güdülmektedir. Yani bir kez kırıldığında geleneksel sanayii yeniden bir araya getirilemez bir duruma gelecektir. "e
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=