Makale 1-TÜRKİYE'DE DOĞAL CAZIN ENERJİ TÜKETİMİNDEKİ YERİ Mevcut ileti m hatları mızdan yıllar itibariyle arz edilen doğal gaz miktarlarına bakıldığında, doğal gazın Birincil Enerji Tüketimi içindeki payının gittikçe arttığı görülmektedir. 1985 yılında %0.2 olan pay 1995 yıl ında %9.7'ye yüksel miştir. 1996 yılı doğal gaz tüketiminin, Birincil Enerji Tüketi mi içindeki payı %1 0.56 ve 1 997'de de %14'tür. Birincil Enerji Yıllar Tüketimi (TPE) 1980 31 .913 1985 39. 167 1990 53.334 1991 54.624 1992 57.022 1993 61 .018 1995 64. 170 1996 68.035 1997 71 .057 Doğal Gazın Payı (%) 0.20 5.80 7.00 7.40 7.60 9.70 10.56 14.00 Doğal gaz tüketimine yönelik talep miktarını karşılayabilecek arzın sağlanması halinde, Birincil Enerji Tüketi mi içindeki payının daha da artacağı beklenmektedir. 2. SEKTÖREL BAZDAYAPIIAN PAZAR ÇALIŞMAIARI VE DİĞER FAALİYETLER Türkiye'de ilk doğal gaz tüketimi 1 976 yılına kadar uzanmakla birlikte bütün sektörlerde doğal gaz kullanımının asıl gelişimi, 1987 yılında eski SSCB'den gaz ithalatı ile başlamıştır. İlk yıllarda şehirlerde ve sanayi kesiminde gaz kullanı mı için gerekli alt yapının olmaması, doğal gazın tanınmaması ve yan sanayinin tam olarak organize olmaması, başlangıçta doğal gaz kullanımına dönüşümde tereddütlerin oluşmasına ve talebin düşük olmasına neden olmuştur. Ancak BOTAŞ'ı n doğal gazın özellikleri, kullanı m kolaylığı, teknik ve ekonomik açıdan sağladığı avantajlar hakkında kamuoyunu bilgilendirme çalışmaları, doğal gaz kullanmaya başlayan sanayi tesislerinin doğal gazın avantajlarını görmeleri, diğer kamu ve özel sektör kuruluşlarını n; doğal gazın, alet ve ekipmanlarının tanıtım kampanyaları sayesi nde tanıtı mı sağlanmış ve sanayi sektöründeki teknolojik gelişmeler ile şehirlerdeki hava Doğal Goz Dergisi 31 kirliliğinin artmasınında etkisi ile talep hızla artmıştır. Dünyada doğal gazın önceleri elektrik santrallerinde kul lanıl masına karşı bir tepki ol uşmuş ve sını rlamalar getirilmişken, veri m, çevre, yatırım maliyetleri ve işletim kolaylıkları açısı ndan diğer santrallere göre oldukça büyük avantajları bul unması nedeniyle, 1980'Ii yılların başından itibaren getirilen sınırlamalar kaldırılmış ve sektörde de doğal gaz kullanı mı ve yeni teknoloj i ler hızla gelişmeye başlamıştır. Dünyada henüz sı nırlı sayıda Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali bulunurken, Türkiye'de ilk defa Hamitabat ve daha sonra da Ambarlı'da Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralleri çok kısa sürede tesis edilerek, sırasıyla 1986 ve 1 988 yılından itibaren işletmeye açıl mıştır. Doğal gaz ı sı -güç santrali teknoloj i sindeki gelişmeler Türkiye'de de etkisini göstermiş ve bu teknik ile sanayici hem kendi elektrik enerjisini daha ucuza elde etmek ve elektrik kısıntıları nedeniyle de oluşabilecek üretim ve aksaklıklarını giderebilmek, hem de üreti mleri için gerekli sı cak hava, buhar ve sıcak su ihtiyacını karşılamak için Otoprodüktör statüsünde Kojenerasyon Santrali kurmaya başlamış olup, bu teknolojiyle doğal gazın elektrik üretimine geçmede hızlı bir gelişi m kaydedil miş ve 1 992 yılında ilk Otoprodüktör Santral devreye alınmıştır. 1987 yılında ithal edilen doğal gazın %100'ü (513 milyon m3) sadece elektrik sektöründe kullanılmış daha sonraki yıllarda ithal edilen doğal gazın diğer sektörlerde de kullanılmaya başlanması elektrik sektörünün kullanım oranını düşürmesi ne rağmen, miktar olarak artışını engellememiştir. 1 990 yılında toplam doğal gaz tüketi mi nde %70'lik pay ile 2.555 milyar m 3'e, 1992 yılı nda %58'Iik pay ile 2.588 milyar m 3'e, 1994 yılında %53'Iük pay ile 2.745 milyar m3'e, 1996 yılı nda da %53'Iük pay ile 4.050 milyar m 3'e ve 1 997 yılında da %52'lik pay ile 4.941 milyar m 3'e ulaşmıştır. Bu sektörde talep hızla artmaktadır. Halen doğal gaz kullanan ve sözleşmeleri yapılmış ol up, henüz işletmeye alınmamış olan santrallerin toplam gücü 6309,2 MW, doğal gaz ihtiyacı 9.232 milyon m3'e ulaşmış bulunmaktadır. 9.232 milyon m3 miktarındaki doğal gaz satışına 2000 yılında ulaşılacak olup, 6309,2 MW gücündeki bu santrallerin yıl bazında tüketim tahminleri şu şekilde olacaktır. Moyıs-Haziron '98 Sayı 56
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=