. .. . . ll'EIBOL BEIE•YLEBI, u•E11141 VE iHRACAT POTANSiYELi Gökhan YARDIM 1955 yılında Ankara'da doğdu. Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden Kimya Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. Öğrenimi sırasında CENTO bursu kazandı. EGO Genel Müdürlüğü Maltepe Havagazı Fabrikası'ncla çalıw OECD bursunu kazanarak, İngiltere'de doğal gaz konusunda çalışmalar yaptı. 1983 yılından beri Botaş Genel Müdürlüğü'nde çalışmakta olup, doğal gazın iletimi, dağıtımı, sıvı/aştırılması, depolanması ve kullanımı konularında yurt dışında çeşitli kurslara katıldı. Halen BOTAŞ Doğal Gaz Dairesi Başkanı olarak görevini yürüten Gökhan YARDIM, evli ve bir çocuk babası olup, İngilizce bilmektedir. Hazar Denizi'nin petrol rezervlerinin bugün yaklaşık 30 milyar varil olduğu bilinmektedir. Hala devam etmekte olan petrol araştırmaları sonucunda ise bu rakama 40-60 milyarvaril daha ekleneceği tahmin ediImektedir. Ancak A. B.D.'de yayınlanan bir rapora göre bu rakam, toplam 178 milyar varildir. Dolayısıyla bugün artık Hazar Denizi Petrol rezervlerini Kuzey Denizi rezervleriyle karşılaştırmak mümkün olmaktadır. Yakın bir gelecekte de Hazar Denizi petrol rezervlerinin Orta Doğu'daki rezervlerin üçte biri kadar bir orana ulaşması beklenmektedir. Azerbeycan'daki en büyük konsorsiyum (AIOC); Azeri, Şirak, Güneşli alanlarındaki petrol rezeıvlerinin 4 milyar varil olduğunu açıklamıştır. Üretimin 201 O yılına kadar yılda 35 milyon tona ulaşması beklenmektedir. Ayrıca 2000'li yılların ilk yarısında, Azerbeycan petrol üretimi ve ihracatında büyük bir artış bekleyen yabancı yatırımcıların büyük ilgi gösterdiği Şah Denizi, Karabağ, Eşrefi', Taliş Denizi Lenkoran Denizi gibi projeler de vardır. Kazakistan'da Chev ron tarafından yürütülen Tengiz Projesi bunlar arasında en önemlisidir. Ancak ihracatla ilgili bazı sorunlar yüzünden, Clievron Projesi'nde 2 katı fazla kapasiteye sahip olunmasına rağmen 1 996'da sadece 3 mta üretim yapılmıştır. 1998 yılı için öngörülen üretim 8 ınta, 2002 yılı için ise 12 mta'dır. Gelecek yıllarda güvenli ve ekonomik ihracat bulunduğu takdirde bu bölgedeki üretim tahmin edilenden çok daha yüksek olacaktır. Doğal Gaz Dergisi 68 İHRACAT (BORU HATTI) YOLLARI Son 6-7 yıldır Hazar Denizi petrollerinin Batı'daki pazarlara taşınması ile ilgili olarak, kapsamlı çalışmalar ve lobi faaliyetleri sürdürülmektedir. Dikkate alınması gereken 4 önemli boru hattı güzergahı vardır. Bu dört ana yolun bazılarının ise değişik güzergahları vardır. 1 . KUZEY (RUSYA) YOLU Bu yol ile Kazak ve Tengiz petrolünün Rusya (Tengiz Komsomolskaya, Tikhoretsk güzergahında) üzerinden Karadeniz'deki Novorossisk Limanı'na ulaştırılması amaçlanmaktadır. Konu ile ilgili görüşmeler tamamlanmış, Rusya-Kazakistan-Umman ve 8 uluslararası şirket 72 mta petrolün Karadeniz'e taşınması için Hazar Denizi Boru Hattı Konsorsiyum Anlaşmasını imzalamıştır. Proje iki aşamada gerçekleştirilecektir. İlk aşamada 15-20 mta Kazak petrolü taşınacak, ihraç edilecektir. Ancak bu projenin en önemli dezavantajı Türkiye'deki boğazlara ve 12 milyon nüfuslu İstanbul şehrine vereceği zararın kaçınılmaz olmasıdır. Bu güzergah üzerinde boğazlar yerine yan geçitlerden geçiş seçenekleri de düşünülmüştür. Ancak bu kez de Ege Adaları daha büyük bir zarara maruz kalacaktır. Bu tür senaryolar; kuşkusuz belli çevreler tarafından, İstanbul Boğazı konusunda Türkiye uzlaşabi lmek ve Bakü-Ceyhan boru hattının Temmuz-Ağustos'97 Sayı 51
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=