Abdurrahman SATMAN toplanırsa yı11ık derece-gün değeri bulunur. Bölümümüzde gerçekleştirdiğimiz bir çalışma ile Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine dayanarak ülkemizde 75 farklı yerleşim alanı için yıllık derece-gün değerleri yaklaşık 30 yıllıkortalamasıcaklıklaradayanarak çıkarılmıştır. Yıllık derece-gün değerleri İstanbul için 221 1, Ankara için 2889, İzmir için 1330, Antalya için 1 1 09 ve Kars için 5275'tir. Derece-gün yöntemi kullanılarak ısıtmacılıktaki yakıt yükü bulunabilir. lsıtmacılıktaki yakıt yükü ile ısıtılan binanın iç ve dış (atmosfer) sıcaklıkları farkı arasında doğrusal bir ilişki vardır. Bir bina veya konut için yıllık yakıt yükü: UA ıQ T = --(D - G) y H g T\ QT= Yıllık yakıt yükü, ilişkisiyle bulunur. Burada: UA = Konutun ortalama ısı kaybı katsayısı, H.. = Gazın ısıl değeri rı � Yıllık yakıt kullanım verimi, (D-G) = Yıllık Derece-Gün Değeri. y Örneğin, İstanbul'da I 00 m2'lik bir konut için UA=I000 kJ/st- °C, (D-G)Y = 221 1"C- gün, gaz kullanan ısıtma donanımının yıllık ortalama verimi % 72 ve kullanılan gazın ısıl değeri 8788 kkal/sm3 (=36.8x 1 03 kJ/sm3) varsayılırsa, sözkonusu konut için yıllık yakıt yükü Q-r= ( 1 000 /0.72)x 22 l lx24/36.8xl 03 =2000 sm3olarak bulunur. Konutun ısınma amaçlı gaz gereksinimi 2000 sın3 olacaktır. Herhangi bir yerleşim alanı için derece-gün değerleri günlük, haftalık, aylık ve yıllık olarak bulunabilir. Derece gün değerleri sabit olmayıp, güne, aya ve yıla bağlı olarak değişiklik gösterirler. Buna bağlı olarak da ısıtma yükü aydan aya veya yıldan yıla değişir. Soğuk geçen yılda yıllık derece-gün değeri yüksek olarak ve sıcak geçen yılda ise yıllık derece-gün değeri düşük olarak gerçekleşir. Bu farklılık % 10- 1 5 kadar olabilir. !sıtma yükünün yıldan yıla değişmesi gaz dağıtan kurumlar için ayrı bir sorun yaratır. Normal soğuk dönemden daha soğuk yıllarda ek doğalgazarzının ve ek boruhattı kapasitesinin bulunması, normalden daha sıcak yıllarda ise fazla gazın ne olacağı sorunları çıkar. Endüstriye kesintili satışlar ve yeraltı gaz depoları bu tür sorunların çözümünde başvurulan yöntemlerdir. Isıtma sektöründe olduğu gibi endüstri sektöründe de yük söz konusudur. Endüstrinin bir bölümü gündüz saatlerinde ve ayrıca hafta içinde Pazartesi-Cuma aralığında çalışır. Haftasonu dışındaki diğer tatil • DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 45 günlerinde endüstriye gaz satışıda yükü etkilemektedir. Ülkemiz için henüz önemli oranda olmamakla beraber sıcak dönemlerdeki klima yükü de gittikçe önem kazanmaktadır. Dağıhm Sistemindeki Yük Faktörleri: Herhangi bir dağıtım sistemindeki etken yük faktörü daha önce sözedilen ve gazın tüketildiği sektörlere yapılan satış miktarlarına bağlıdır. Etken yük faktörünün belirlenebilmesi için farklı sektörlere satılan gaz miktarının yıl içinde değişimini n kesin olarak bilinmesi gerekmektedir. Endüstri sektörünün yük faktörü önemli olmakla beraber ısıtma amaçlı satıştaki yük faktörü yıl içinde daha fazla değişme gösterdiğinden dağıtma sistemindeki etken yük faktörünün belirlenmesinde ağırlıklı olarak incelenmelidir. Dağıtım sisteminden yapılan toplam satış içinde ısıtma amaçlı satılan gazın oranı arttıkça etken yük faktörü azalır. Endüstriye satışların ısıtma amaçlı satışlara göre daha çok olduğu dağıtım sistemlerinde ise özellikle hafta sonlarıyla birlikte tatil günlerinin etken yük faktörünü etkilediği görülür. Genelde ısıtma amaçlı gaz satışı endüstriye olan gaz satışından daha fazla olduğundan, soğuk dönemdeki ısıtma yükündeki değişmeyle karşılaştırıldığında endüstri yükündeki değişmenin ihmal edilebilir düzeyde olduğu görülür. Dağıtım sistemlerinin tasarımında gözönüne alınması gereken bir başka yük faktörü de yılın en soğuk günlerinde (peak days) oluşabilecek maksimum çekişi oluşturan maksimum günlük yük faktörüdür. Isıtmanın sözkonusu olduğu her yerleşim alanı için yerel derece gün değerine bağlı olarak maksimum günlük yük faktörü belirlenir. Örneğin, İstanbul için yıl içinde en yüksek aylık derece-gün değeri Ocak ayı içinde oluşmaktadır, ve bu değer 421 °C-gün'dür. Bu ay içinde ortalama günlük derece-gün değeri 13.58 °C-gün'dür. Bu durumda maksimum günlük yük faktörü İstanbul için 22I 1x100/ ( l 3 .58x365)= % 45 olarak bulunur. 3. DAĞITIMIN TAHMİNİ Gazın pazarlanması durumunda depo gereksiniminin belirlenebilmesi için farklı sektörlere (veya kullanıcı gruplara) yapılacak dağıtımın tahmi ni önem kazanmaktadır. Doğal gazın yeterli arzını sağlayacak miktarın temin edilmesi ve bu dağıtımda kullanılacak donanım ve sistemlerin devreye sokulabilmesi için gaz dağıtım tahminlerinin bir veya birkaç yıl önceden yapılması gerekmektedir. Gün içinde en yüksek çekimlerin olduğu saatlerin ve yıl içinde ise en yüksek çekimlerin olduğu günlerin önceden tahmin edilmesi gerekmektedir. Doğal gazın ancak son yı llarda önem kazandığı , doğalgazın dağıtımında deneyimin önemli düzeyde olmadığı ve doğalgaz tüketiminin hızla artarken doğal gaz kullanan sektörlerin paylarının henüz kararlı duruma
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=