Türkiye boru hattı ve Akdeniz' e ulaşan diğer boru hatları, Türkiye' yi şimdiden Avrupa ve Orra Doğu' nun güvenliğini birleştiren, kritik bir stratejik konuma getirmiştir. Irak-Türkiye boru ham barış döneminde refaha hizmet etmiş, fakat körfez krizi sirasında strateji gereği kapatılmıştır. Türkiye ile güçbirliği gerekniiş, uygulama geleneksel müttefiklerin güçbirliğini sınamakta önemli bir rol oynamıştır. Bu boru haccı Hürmüz Boğazı-Ümit Burnu hattına güvenli bir kara si se tç ee nme ği i dKi rö. rTfeüzr k bi yöe l' gn ei ns i bnodr ue buayr cgı un ıl na nb ao şna l ts ıtl rma at es ıjni ay ei l i şt ke irns düşmemi ştir. Hatta bu gereksinim Türkiye ile kara güçbirliğinin sürdürülebilmesi için gerekli olmuştur. Irak' a insancıl amaçlar için 2 milyar dolarlık sınırlı petrol sarışına izin veren Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 986 numaralı kararı, kara seçeneğinin dünya refahına hizmet ermek için hazır olduğunu göstermiştir. Türkiye doğal kaynakları zengin bölgelerle gelişmiş bölgeler arasında doğal bir geçiş kapısıdır. İran da içinde olmak üzere Orta Doğu ülkeleri Türkiye' nin komşularıdır. Gelişmiş ülkeler hala bu ülkelerin doğal kaynaklarına gerek duymaktadırlar. Sovyerler Birliğinin dağı lması ve Orta Asya' da beş, Kafkaslarda da üç yeni bağımsız devlerin orraya çıkması siyasi ekonomiyi büyük ölçüde değiştirmiş ve Türkiye'yi daha fazla fırsatlarla karşı karşıya bırakmıştır. Sovyetler Birliği' nin dağılmasından Türkiye' nin sağladığı en önemli kazanç soğuk savaşın sona ermesi, uzun bir dönem için karşılıklı saygı ve geniş bir alanda işbirliğinin başlaması olmuştur. Sovyetler Birliği' nin eski Cumhuriyetlerinin doğal kaynaklarının kullanımı, bu ülkelerin ekonomilerini yeniden kurmak için sürdüregeldikleri çabalara da katkıda bulunacaktır. Bu bölgede eski Sovyetler Birliği dönemine göre yeni ticaret düzenleri ve ekonomik ilişkiler başlayacaktır. Bunun anlamı Orra Asya bölgesinin büyük bir olasılıkla yeni iletişim ve ticaret yollarına gerek duyacağıdır. Bu nedenle, bu ülkeler srrarejik yönden ve dünyanın refahı açısından önemlidir. Türkiye coğrafi konumu ve ilişkileri bakımından, tarihi "ipek yolunda" olduğu gibi, yeni ticaret ve ilerişim hatlarının üzerinde olacaktır. Sdiaykais i bauç ı dTaünr,kAvzee r Mb aüy sc iaünmdaani çei ns kd ie Sool mv yaekr üCz eurme hOurrriay Ae tsl ye ar i' yüzlerini Barı dünyasına çevirmişlerdir. Demokratik değerlere ve pazar ekonomisine kavuşmak için isteklidirler. Yeni dünya düzeni bakım111dan, bu alanların bölgesel istikrarının büyük önemi vardır. Doğal kaynaklarını işlermekreki başarıları, sisisttiekmralrearinkiatvke ekonomilerini yeniden kurmaları, bölgesel ıda bulunacaktır. Türkiye, demokrasi ile yörönneektiolelmn uMüslüman bir ülke olarak, bu ülkeler için iyi bir ştur. Bu ülkeler ile olan kültürel ve tarihsel bağları, Türkiye'ye bölgede güvenliğin sağlanması için güçbirliği olanakları vermiştir. Türkiye, bu özellikleri ile yalnız doğal kaynaklar bakımından srracejik bir ülke değil, aynı zamanda Barı ile güçlü ilişkiler amaçlayan ve demokrasi ile yönetilen rek Müslüman ülkedir. Türkiye aynı zamanda doğu ile batı arasında bir kültürel geçiş kapısıdır. Orra Asya' da iki boru hartı düşünülmektedir. Bunlardan birincisi petrolün Azerbaycan'ın Hazar Denizi sahanlığından Karadeniz kıyısına akmasını sağlayacaktır. İkincisi ise petrolü dev Tengiz petrol sahasından Avrupa ve Akdeniz'e doğru güncel 1 hbaatcılayrönünde taşıyacaktır. Azerbaycan ve Kazakistan boru ı projelerinde yer alan Barılı hükümetler ve petrol şirketleri iki seçenekle karşı karşıyadır: İran raraf111dan yardım edilen ve desteklenen bir neo-emperyalisr Rusya' nın Avrasya petrolünün çıkarılmasına ve dışsarımına damgasını vurması veya Rusya' nın bölgede Türkiye ,' üç Kafkas ülkesi (Gürcistan, Ermenisran, Azerbaycan) ve belki İran' la eşit ve adil bir ortak olarak hareket etmesi. Batı, Rus şirketlerinin bölgedepetrolün çıkarılması ve raşınması için ihalelere katılma hakkına saygı g d ö e s v t l e e r t m le e r l i i n d i i n r. b B a ununla birlikte, Kafkas ve Orta Asya ğımsız kalmalarını n ve Batıya açık olmalarının sağlanması , Barı için büyük bir önem raşımakcadır. Aksi halde Moskova, bu yaşamsal enerji kaynağı büözeyrleincdeeBhaermen hemen bir tekel denetimi kurabilecek ve ı'nın Rusya denetimindeki petrol kaynaklarına ve dışsarım yollarına bağımlılığı artacaktır. Barı, Rus güvenlik kuruluşlarının boru hatları için kuzeyden, başka bir deyişle Rus topraklarından geçen tek bir yön çizme girişimlerine karşı çıkmalıdır. Böyle bir jeopolitik olanak, Moskova' ya petrolün Barı pazarlarına akışı üzerinde kabul edilemez bir denerim gücü sağlayacak ve Batı'yı Rusya' nın siyasi amaçlarına karşı korumasız bırakacaktır. Barı, Rusya'yı bölgedeki çatışmaları desteklemekten vazgeçirmelidir. Aynı zamanda, Rus şirketlerinin, Güneyi Birleştirme Girişimleri içindeki çıkarları korunmalıdır. Kafkaslarda ve Orta Asya' da yeniden bir Rus erki alanı oluşturma çabaları 1992 yılında başladı. Büyük ölçekli bir savaş olmamakla birlikte, bu çabalar, geniş bir askeri güç kullanımı, örtülü, diplomatik vBeirleikonomik yöntemler içermektedir. Eski Sovyerler ğinin güney kanadı, Sovyer çöküşünden sonra, Moskova' nın kıskacını güçlendirmek için yoğun Rus eylemlerine sahne oAlvmraaskyraapdeırt.rol kaynaklan 2 1 . yüzyılın başlarındaki ekonomik gelişme için anahrardır. Orra Doğu petrollerinin akışı, Suudi Abirrabbaistan istikrarını koruyamazsa veya İran ve Irak bölgede şka askeri çatışmaya girerse belirsiz bir durum alabilir. Avrasya petrolü aynı zamanda güneyin Yeni Bağımsız Devletlerinin ekonomik gelişmesi için anahtar rolünü oynamaktadır. Bu ülkeler sadece petrol gelirleriyle Moskova ile bağlarını koparabilir, pazar ekonomileri geliştirerek özgür g to e p li lumlar kurabilirler. Ayrıca, bu petrol sahaları açılır ve ştirilirse, binlerce iş yaratılabilir. Bu kaynaklara serbest erişimin sağlanması Barı ekonomileri ve yerel ekonomilere kazanç sağlayabiIir. Doğal gaz gözönüne alınırsa, enerji güvenliği bakımından kaynakların ve iletişim harlar111111 çeşitlendirilmesi, projeler için Türkiye ile güçbirliği zorunludm. Doğal gaz akışının güvenliği boru ham için farklı bir yol gerektirmektedir. Bu boru hatt111ın doğal çıkış kapısı Türkiye' dir. S k t o r n a u te m ji a k k g a e p ti s r a mm i da, bu gerçekler Ti.irkiye'yi çok önemli bir ştir. Türkiye, doğal kaynaklar açısından zPeentgroinleolearni bu bölgede anahtar ülke durumundadır. şmek için Karadeniz'i kullanmak, yükleme kteorminalleri ile ilgili sorunlarve Karadenizde' ki meteorolojik şullar bir kenara bırakılsa bile boğazlardan geçiş nedeniyle uygun bir seçenek değildir. Boğaz, kritik öneme sahip dar bbiernszuegr ebçiicri oblui çpi,m10d em gi l yeoçnmneükftuesdlui rİ.stBanobul k e n t i n i nehire ğazlardan gemi geçişlerinin hacmi, şimdiden tehlikeli ve kritik düzeylere G) DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 44
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=