teçhizatla ilgili ilave yatırım bir kayıptır. Bu durumda dönüşümle birlikte kazanın da yenilenmesinin düşünülmesi bilhassa devamlılık arzeden işletme giderleri yönünden çok önemlidir. Dönüşüm esnasında pek çok yerde, kazan su yönünün maalesef çok kirli, içerisinin çamur dolu ve kireç tabakası ile kaplı olduğu ortaya çıkmaktadır. Burada, gereken temizlik işlemlerinin yapılmasından ayrı olarak sistemin gözden geçirilmesi ve su yönü ile ilgili teçhizat ve işletme eksikliğinin giderilmesi şarttır. Büyük kapasiteli tesislerdeki kazan tiplerini genel hatları ile yatık silindirik, su borulu, kömür veya fabrika artıklarının yakıldığı ön ocaklı özel kazanlar, mekanik ızgaralı veya diğer sistemde kömür yakan kazanlar diye sıralayabiliriz. İster merkezi sistemde ısıtma, isterse teknolojik ısı üretim amaçlı olsun belirtilen kazanların doğal gaza dönüşümü mümkündür. Nitekim geçen bu kısa süre içerisinde memleketimizde de yukarıdaki kazan tiplerinin kurulu olduğu pek çok ısı santrali doğal gaza dönüşmüş olup halen başarı ile çalışmaktadır. Nispeten yeni, daha doğrusu bakımlı, su ve duman yönü temiz bir kazanın doğal gaza dönüşümü genelde ekonomi sağlar. Isı geri kazanım düzeni ile donatılmış tesisler dönüşüm bedelini çok kısa zamanda amorti ederler ve daha sonra devamlı olarak işletmeye ekonomi sağlarlar. Örnek olarak, Sümerbank Gemlik Tesisleri1ndeki 1989 senesinde doğal gaza dönüşen sıvı yakıtlı 40 t/h su borulu kazan sistemine konan ısı geri kazanım düzeni yatırım maliyetini 2,5 ay gibi kısa bir zamanda amorti etmesi gösterilebilir (1). Burada yapılan ısı geri kazanım düzeni kazan su ve buhar sisteminden tamamen ayrı, proseste kullanılan suyun ısıtılması için düşünülmüştür. Daha önce yakıt olarak fuel-oil veya kömür kullanılan ekonomizerli bir kazanda doğal gaza geçince, içerisinde kükürt yok diye, duman gazı sıcaklığını çok daha fazla düşürmek için ekonomizere giren suyu düşük sıcaklıkta vermek uygun değildir. Zira, ekonomizer boruları üzerindeki daha önceden kalan kükürt artıkları SO2 oluşturarak ekonoDoGALGAZ DERGiSi SAYI. 24 mizere zarar verebilir. Bu durumda ayrı bir ısı geri kazanım düzeni düşünülmelidir. 2. DÖ.NÜŞÜMDE DİKKAT EDiLECEK NOKTALAR Dönüşümde ekonomik yön değerlendirilirken yatırım maliyetinin yanısıra, yakıt fiyat mukayesesi, iş gücünden tasarruf, yakıt ön hazırlığı, yanma ayarı, verim ve kapasitedeki değişme, depolama yeri, depolanan yakıtın finansmanı, yakıtın nakliyesi, bakım onarım ve nihayet pek yakında zorunlu hale gelecek olan çevre kirliliğini önleyici tedbirler gibi hususlar dikkate alınmalıdır. Yukarıdaki hususlar biraz açılacak olursa; -Doğal gaz genelde daha ucuzdur. - İşletmeci personelden büyük ölçüde tasarruf sağlanır. - Yakıt ön hazırlığı yoktur. Böylece fueloil de yakıt maliyetinin % l-l,8'i kömürde ise çok daha fazlası dolaylarındaki masraf doğal gazda hiç yoktur. a) Yanma: Yakıt kalitesi ve yanma ayarı değişmez, kirlenme hemen hemen yok gibidir. Alevin yanma odasına uyumu iyidir. Daha az bir hava fazlalık katsayısı ile çalışılır. Minimum yük ile maksimum yük oranı daha fazladır. Sisteme uyumu çok kolaylaşır ve çok iyi bir otomatik çalışma düzeni sağlanır. Sistemde sabit basınç ve sabit sıcaklık elde edilerek üretilen mamulün kalitesini olumlu yönde etkiler. Brülör önüne sayaç konarak yakılan yakıt ölçülebildiği için kazana en uygun yanma ayarı yapılır. Böylece, kazan kapasitesini ve verimini de dolaylı olarak devamlı gözlemek mümkündür. b) Verim: Diğer yakıtlara göre önemli ölçüde artmaktadır. Doğal gazda baca gazı kaybı fuel-oil1e göre biraz daha azdır. Baca gazı devresine ekonomizör vb. gibi teçhizat ilavesi ve uygulanabildiği ölçüde sisteme yoğuşma ısısından faydalanma sağlayan cihaz konulması ile diğer yakıtlara göre % 10-20 dolaylarında verim artışı sağlana63
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=