Russia United States China ıran Qatar Canada Algeria Australia Saudi Arabia T urlınıenistan ---- ■ DOĞAL GAZ DERGİSİ 173 ■ ■ MAKALE ■• ■ ■ Conventiorıal ■ Unconventiorıal Tablo 2'de de, gaz üretimi yapan ülkelerde "conventional" ve "unconventional" gas üretim miktarlarının 2035 yılına kadar nasıl değişeceğini gösteren tahmini bir projeksiyon oluşturulmuştur. 201O yılında Amerika'da kaya gazı üretiminin artmasıyla birlikte, Amerika haricindeki birçok ülkede kaya gazı kapasitesinin varlığı tespit edildi. -ı===---------------- o 200 400 600 800 1 000 bcm Yeterli teknolojik donanım, finansal güç ve çevreye zarar vermeyen bir yöntem geliştirildiği takdirde, Amerika'dan sonra, Çin'de, Kanada'da ve Avustralya'da "unconventional gas" çeşitlerinden biri olan kaya gazının üretiminin hızlı bir şekilde artacağı öngörülmektedir. Tablo 2. 2035 Yılına kadar ülkelere göre "conventional" ve "unconventional" gaz üretimi dağılımı projeksiyonu 3.1. Kaya Gazı Shale, silt ve kil gibi küçük boyutlu mineral parçacıklarının yer altında sıkışması sonucu oluşan, "çamur taşı" adı verilen, ince taneli tortullu (sedimentary) kayaç çeşitlerinden biridir. Şekil 2. Kaya gazının çıkarılma yöntemlerinin şematik gösterimi şekilde sondaj işlemine devam edilir. Shale'in diğer çamur taşlarından 2. Hyraulic Fracturing (Hidrolik Çatfarkı, kırılgan ve yeraltında ince bir latma): Shale'deki gözenekler çok tabaka (levha) halinde bulunmasıdır. küçük olduğu için, gazın shale'den Petrol ve gazın bu kayaçların içeri- kuyuya yönelebilmesi çok zordur. sinde oluşması 200 seneyi bulmak- Bu yüzden, shale'deki geçirgenlitadır. ği artırabilmek için, kuyuya yüksek basınçlı su gönderilir ve bu basınçlı Her shale tabakasında petrol ve gaz su sayesinde shale yüksek basınç bulunmayabilir. Gerekli organik mad- sayesinde çatlatılır. de ve mineral yapısına sahip olması gerekir. Genelde siyah renkli shale ta- 4. Dünyada Kaya Gazı bakalarında petrol ve gazın olma ola- • İlk kaya gazı kuyusu, 1981 yılında sılığı çok yüksektir. Amerika'nın Teksas eyaletinde açıl3. 1. 1. Kaya Gazı Nasıl Çıkarılır? Shale'den petrolü ya da gazı çıkarabilmek için 2 yöntem uygulanmaktadır: 1. Horizantal Drilling (Yatay Sondaj): Shale'li yapılar, yatay ince levhalar biçiminde yer altı boyunca uzanır. Sondaj esnasında, shale'li bölgeye gelindiğinde, kuyu içerisindeki borulara 90° eğim verilerek, yatay mıştır. 1995'den itibaren de, yatay sondaj ve hidrolik çatlatma yöntemiyle kaya gazı üretimi önemli miktarda artırılmaya başlandı. • Dünyada 201O yılı sonuna kadar kaya gazı bulmak için 15,500 kuyu açılmıştır. Şu anda 187 Tcm'lik (6,600 Tef) bir dünya rezervi bulunduğu, bu rakamın 163 Tcm'i (5,760 Tef) üretilebilir gaz olduğu tespit edilmiştir. Tablo 3. Ülkelere Göre Kaya Gazı Rezervleri Ülke Kaya Gazı Rezervleri (Tef) Fransa 180 Polonya 187 Brezilya 226 Cezayir 231 Libya 290 Kanada 388 Avustralya 396 Güney Afrika 485 Meksika 681 Arjantin 774 Amerika Birleşik 862 Devletleri Çin 1275 Diğerleri 647 • Kaya gazı rezervi bakımından zengin ülkeler olarak Çin (36 Tem) başta olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Brezilya, Polonya, Fransa'yı (Paris) sayabiliriz. • Avrupa'da, özellikle Polonya (187 Tef), Fransa (180 Tef) ve İngiltere'de Doğal Gaz Dergisi Eylül / September 2012
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=