Bir Enerji Merkezi Olarak Türkiye Türkiye enerji güvenliğini güçlendirmeye çalışmaya ek olarak, kendisini Orta Doğu, Hazar Bölgesi ve Avrupa'nı n büyük petrol ve gaz üreticileri arasında bir enerji merkezi olarak konuşlandı rmak için çaba gösterdi. Bir enerji merkezi için ana ön koşul iyi bir fiziki altyapıdı r. Ana Türk doğal gaz aktarım şebekesinin boyu 2009'da 2,000 km2den 12,300 km'ye çı karı ldı . Bugün bütün gaz şebekesi 57,000 km uzunluğunda. Sıvılaştı rı lmış doğal gaz (SDG) Avrupa ülkelerinin enerji güvenliğine giderek daha fazla katkıda bulunuyor. Türkiye'nin İstanbul'un kuzey batısına 90 km uzaklıktaki Marmara Ereğlisi'ndeki ilk SDG tesisi 1 994'ten beri çalışır halde. Bu terminal yılda 6 milyar metreküp sıvı laştırılmış doğal gaz ithal ediyor. Çolakoğlu tarafından inşa edilen Türkiye'nin ikinci SDG tesisi ise İzmir'in kuzeyinde yer alıyor. Terminal 2006'dan beri aktifdurumda ve yılda 6 milyar metreküp kapasite ile çalışıyor. Türkiye'nin enerji altyapısı halen doğal gaz için büyük ölçekli depolama kapasiteleri konusunda eksik. Yer altı doğal gaz deposu mevsimsel günlük ve saatlik değişimleri dengeleyebilmede rağbet görüyor ve arz kesintisi durumunda tüketiciye gaz akışı sağlaması açısından çok önemli durumda. 1.6 metreküp kapasiteli Türkiye'deki ilk yer altı depolama tesisi Nisan 2007'de İstanbul yakınındaki Silivri'de hizmete girdi. 1 metreküp kapasiteli ve Anadolu'da Tuz Gölü'nde bulunan ikinci bir yer altı depolama tesisi yapıp aşamasında bulunuyor. 2001 'de yayınlanan Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nun 4646 No'lu maddesi Türkiye'de gaz pazarının liberalleşmesi için atılan önemli bir adı mdı . Gaz sözleşmelerinin açı k arttı rmaya sunulması yla BOTAŞ' ı n Türk gaz ticaretinde pazar payının azaltılması bu yasanın en önemli noktalarından biridir. Önemli gecikmelere rağmen, BOTAŞ sözleşmelerindeki ilk 4 milyar metreküpün özel sektör şirketlerine transferi, pazarı n liberalleşmesi açısından atı lmış önemli bir adımdı . Çolakoğlu LNG terminalinin gaz ithalatına ve ticari faaliyetlere başlaması pazarın gelişmesine katkı sağlayacaktı r. Türk hükümeti Türkiye'deki uluslararası gaz komisyoncularıyla ticareti desteklemelidir ve daha şeffaf bir transit rejimi oluşturmalıdı r. Türkiye ve Rusya Arasında Enerji İşbirliği Türkiye yı llardı r Rusya ile enerji alanı nda işbirliği içindedir. Soğuk savaş döneminde Türkiye'de, bir petrol rafinerisi ve bir elektrik santralinin de dahil olduğu pek çok sanayi tesisi Sovyetlerin finansal ve teknik desteğiyle kurulmuştur. 1984'de Türkiye ve Sovyetler Birliği ilk doğal gaz tedarik anlaşmasını imzaladı (yılda 6 milyar metreküp). Gaz akışı 1987'de Trans-Balkan botu hattı aracılığıyla Romanya ve Bulgaristan üzerinden geçecek şekilde işleme kondu. Sovyetler Birliği ile işbirliği takas anlaşması na dayanıyordu ve Türkiye'nin özellikle geleneksel tarı m ürünleri alanı nda kuzeydeki komşusuna ihracatını arttırmaya yardı mcı oldu. Türkiye, Rusya Federasyonu ile 1986'da Trans-Balkan boru hattı aracılığıyla yılda 8 milyar metreküp doğal gaz elde edeceği ikinci bir ■ DOĞAL Gf,;Z DERGİSİ 156 ■ ■ MAKALE ■• ■ pün 4 milyar metreküplük kı smı nı , Gazprom'un Türkiye'de bir ortak girşimi olan Bosporus Gas şirketinin de dahil olduğu özel sektör şirketlerine aktardı . Rusya 1996'da, Karadeniz'in altından geçen bir kı yı boru hattı yoluyla ek doğal gaz sağlamak için Türkiye'ye öneride bulundu. Aral ı k 1997'de iki ülke arasında Mavi Akım anlaşması imzalandı . Mavi Akı m yoluyla Rusya'dan Türkiye'ye gaz akışı 2003'de başladı . Boru hattı nı n toplam uzunluğu 1,213 km ve deniz altından geçen kısı m da 396 km uzunluğundadı r. Mavi Akı m botu hattı nın toplam maliyeti 3.2 milyar Amerikan dolarıdır. Mavi Akı m'a paralel olan ve deniz altından geçen ikinci bir boru hattı ilk kez 2002'de Rusya tarafından telaffuz edildi. Ağustos 2005'de Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk Başbakanına resmi olarak Mavi Akım il gaz boru hattı nı n inşası nı önerdi. Mavi Akım il boru hattı ile Türkiye ve İsrail de dahil olmak üzere Orta Doğu ülkelerine gaz tedarik etmesi amaçlandı. Bununla birlikte Gazprom'un asıl amacı , gazı Türkiye üzerinden Güneydoğu Avrupa'ya aktarmaktı. Türk tarafı bu öneriye memnuniyetle yaklaştı ama Türkiye'den Avusturya'ya uzanan Nabucco projesine öncelik verdi. Nabucco projesinin ilerlemesine ve Türkiye'nin Mavi Akı m il boru hattını desteklemedeki isteksizliğine karşılık Gazprom, Güney Akı m boru hattı projesinin gerçekleştirmek için Haziran 2007'de İtalyan ENi firması ile bir Mutabakat Anlaşması imzaladı . Güney Akı m, Mavi Akım' ı n deniz doğal gaz anlaşması imzaladı . Doğal altından geçen bölümünün başladıİyi işleyen bir doğal gaz merkezi için Gaz Piyasası Kanunu çerçevesinde ğı Rusya'nın Karadeniz kıyısından daha ileri koşullar, iyi bir ticari ortam BOTAŞ, ikinci anlaşmada belirtilen başlayarak bir kıyı boru hattı olarak ve şeffaf bir transit rejimidir. Mayıs yılda toplamda 8 milyar metrekü- Bulgaristan'a devam ediyor. Rusya Doğal Gaz Dergisi Temmuz -Ağustos/ July -August 2010 71
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=