Güncel 3.1. "Satın Alma" İşlevi Halen geçerli olan "tek satın alıcı" modeli tedarikçi rekabetinin bütün faydalarından yararlanmak açısından uygun değildir. Bu nedenle bu rapor aşağıdaki önerileri getirmektedir: 0 ithalatlardaki BOTAŞ tekelciliğinden vazgeçilmelidir: Dünya Bankası ekibi BOTAŞ'ın gaz ithalatlarındaki tekelci konumunu ortadan kaldırmaya yönelik Doğal Gaz Piyasası Yasası'nın hedefini desteklemektedir. Türkiye artık tekelci bir tedarikçiye sahip olmadığından ve gaz ithalat altyapısının büyük bir kısmını tamamladığından, ithalatlarda rekabetin, olabildiğince çabuk bir şekilde kontratlı gaz tedariki riskinin ortadan kalkacağına ilişkin ilk belirtiler ortaya çıkar çıkmaz başlatılması gerekmektedir. Tüm bunlara ek olarak, gaz ithalatlarında yeni oyuncuların çıkmasının bir sonucu olarak, geniş çaplı geleceğe yönelik tahminlerde hataların yaşanması riski de azaltılmış olacak ve mali yükümlülükler yeni (özel şirket) oyuncuları tarafından üstlenilecektir. 0 BOTAŞ'ın ithalatlardaki payı 2009 yılı itibariyle %20 oranından daha fazla düşürülmemelidir. BOTAŞ'ın ithalatlardaki payını 2009 yılı itibariyle %20'ye kadar düşürmesine yönelik Doğal Gaz Piyasası Yasası koşulu gereksiz bir şekilde hırslıdır (Doğal Gaz Piyasası Yasası Geçici Madde 2). Rekabetçi gaz piyasası kurmuş AB üyesi ülkelerde en büyük tedarikçinin kontrolündeki tedarik miktar oranı Almanya ve liıgiltere'de %50 iken lspanya'da % 75 ve Fransa'da %90 olmak üzere çeşitlilik göstermektedir. Dahası, BOTAŞ'ın kontrat portföyünün büyüklüğü göz önüne alınırsa, BOTAŞ'ın payını %20'ye düşürmek ileride gerçekleşmesi mümkün olmayan bir tahmin ve öngörü duru38 www.dogalgaz.com.tr Dün a Bankası Türki eGaz Sektörü Strate'i Ra oru mundadır. Payın azaltılmasına yönelik hedeflerin daha ılımlı bir yaklaşım içermesi daha pratik olacaktır. O Asıl odak noktası tedarikte adil rekabetin sağlanabilmesine doğru kaymalıdır. Politikaları hazırlayan mekanizmaların asıl düşünmesi gereken husus, BOTAŞ'ın (ya da başka bir kurumun) ithalat payı ile ilgili daha önceden kararlaştırılmış belli bazı hedefler belirlemek yönünde olmamalıdır. Asıl odaklanılması gereken mesele, piyasadaki oyuncu/oyuncuların BOTAŞ'ın egemen konumunu kötüye kullanması veya kullanmaması olmalıdır. Bu ilke rekabet politikaları ve yasalarında uzun zamandır geçerli biri ilkedir. Ayrıca bu ilke EPDK'nın ilgili piyasa paylarıyla ilgili mevcut Doğal Gaz Piyasası Yasası şartlarının yerine uygulamaya alabileceği kriterlere dönüşebilir. 3.2. "Satış" İşlevi Doğal gaz toptan satışında rekabet olması rekabetçi piyasaların işleyişi için temel niteliğinde bir özelliktir. Toptan satışta rekabet olmadan perakende satışta rekabetin gelişmesi mümkün değildir. Toptan satışta rekabetin oluşabilmesi için belli bazı önlemlerin alınması gerekebilir: O BOTAŞ'ın toptan satış tekelcisi durumu ortadan kaldırılmalı. Toptan satışta rekabetin oluşması Türk doğal gaz sektöründeki yeniden yapılanma sürecinde en gerekli ve acil adımlardan biri olarak düşünülmelidir. Atılacak adımla elde edilecek faydalar sayılacak olursa, seçkin satın alıcılara seçenekler sunulabilir, piyasadaki risBOTAŞ'ın l{ontrat portföyünün büyüklüğü göz önüne alınırsa, BOTAŞ'ın payını %20'ye düşürmek ileride gerçekleşmesi mümkün olmayan bir tahmin ve öngörü durumundadır. Payın azaltılmasına yönelik hedeflerin daha ılımlı bir yaklaşım içermesi daha pratik olacaktır. ki BOTAŞ'tan uzaklaştırılabilir, tüm oyuncuların rekabetçi piyasa davranışları ile ilgili deneyim yaşamaları sağlanır ve sektörün ticarileştiril me süreci başlatılmış olur. Bunlara ek olarak, BOTAŞ'ın toptan satıştaki tekelci konumunun kırılmasıyla, muhtemelen çokuluslu şirketlerin ilgisi çekilecek, yeni hizmetlerin sunulması mümkün olacak, tüketiciye seçenekler sunulacak, sistemdeki iş verimliliği artacak, böylece iletim sisteminin verimli bir şekilde kullanılması mümkün olacaktır. Dahası, toptan satışta rekabetin çekiciliğine kapılan yeni yatırımcılar potansiyel ithalatçılar olarak piyasaya girebilecek, rekabete doğru ilerleyen kendi yollarını yavaş yavaş çizmeye başlayacaklar. O BOTAŞ'ın toptan doğal gaz tedariki alanındaki payını 2009 yılı itibariyle %20'ye düşürme hedefinden vazgeçilmeli. Toptan satışta rekabetin gelişmesini hedef olarak belirleyen Doğal Gaz Piyasası Yasası bireysel toptancıların piyasa payını sınırlamayı öneriyor. Madde 4.4 e) 6 ile BOTAŞ'ın piyasa payını 5 yıl içinde %20'ye düşürmek amacıyla kontratların elden çıkarılması isteniyor. Bu tür bir öneri devrim niteliğindedir ve beklentilerin ötesindedir. BOTAŞ'ın payını bu düzeye indirmek yakın gelecekte gerçekleşmesi muhtemel olmayan bir öneridir. Batı Avrupa'daki örneklerden elde edilen deneyimler ışığında , bireysel payların bu rakamı aşması durumunda bile rekabetçi bir toptan satış piyasasının var olabileceği söylenebilir. Dahası piyasa payları ile ilgili %20 tavan oranının yasayla saptanmış olması bazı potansiyel yatırımcılar, özellikle de Türk piyasasına uzun vadede yatırımlar yapmayı planlayan yabancı yatırımcılar açısından tedirginlik yaratıc ı bir etken olarak görülebilir. BOTAŞ'ın payının► Doğal Gaz Dergisi Sayı 103 / Mayıs-Haziran 2005
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=