LNG sektörünün durumu ve geleceğini hem İpragaz, hem de enerji sektörü açısından değerlendirmesini yapar mısınız?

Bildiğiniz üzere sektörün adı ilk olarak 2003-2004 yıllarında duyulmaya başladı. Yıllardan sonra sektörümüz her yıl büyümesini sürdürmüş ve 2011 yılında da bir önceki yıla göre tahminimizce yaklaşık olarak yüzde 17 mertebelerinde büyüyerek 0,7 milyar metreküp büyüklüğüne ulaşmıştır. LNG kalorifik bazda ekonomikliğinin yanında tüm gaz yakıtlarda olduğu gibi temizliği, çevreciliği, kullanım kolaylığı ve yakıcılar açısından otomasyona uygunluğu gibi özellikleri sebebiyle tüketici tarafından LNG’nin bilinirliği ve tercih edilirliği her geçen gün artmaktadır. Yine LNG, doğalgazın bir türevi olması özelliğiyle ve boru hattı ile doğalgaz  kullanım beklentisindeki tüketicilere, işletme içi gaz tesisatı ve yakıcıları için yatırımlarını optimum bir şekilde yapma fırsatı vermektedir. Bu sebeple de, bugün ülkemizde irili ufaklı 2 bin adet işletmede yakıt olarak LNG tercih edilmektedir. Türkiye’deki LNG sektörünün geçmişi henüz 10 yılı bulmamışken, dünyada sayısal olarak en fazla tüketiciye hizmet götürülen dökme LNG pazarı durumuna geldik.  İpragaz, LNG işine girdiği ilk günden bu yana sürekli olarak büyümesini ve yatırımlarını sürdürmüştür. 1970’li yıllardan beri sürdürdüğümüz Dökme LPG faaliyetlerinde edindiğimiz birçok tecrübe sayesinde LNG pazarındaki genel müşteri profili haricinde göreceli olarak küçük ve orta boy işletmelere de LNG tedarik amaçlı özel çözümler sunuyoruz. Önümüzdeki süreçte özellikle bu segmentte yatırımlarımızın devam edeceğini söyleyebilirim.

 

Sektörümüzdeki tüm oyuncular aynı ürünü aynı kaynaklardan alarak müşterilerine ulaştırıyorlar. Bu tür sektörlerde ancak müşterilerinize verdiğiniz hizmet kalitesi ile farklılaşmanız mümkün olabiliyor. Müşteriyi, satın aldığı üründen öte sunduğunuz hizmetin kalitesi ilgilendiriyor. Müşteriyi daima memnun ve mutlu edebildiğiniz sürece kalıcı olabiliyorsunuz. İpragaz, 50 yıldır müşterilerine bu felsefe ile yaklaştığı için diğer tüm faaliyetlerinde olduğu üzere LNG sektöründe de kalıcılığı, büyümeyi, gelişen teknolojilerle pazara yön vererek pazarı büyütmeyi ve pazar lideri olmayı hedeflemektedir. 

 

Gelecek dönemde LNG’nin diğer enerji türleri içerisindeki konumu nasıl olacak?

Katı yakıtları bir kenara koyacak olursak bugün LNG, boru hattından sağlanan doğalgaz hariç diğer tüm gaz yakıtlar ve sıvı yakıtlara kıyasla daha ekonomik bir yakıttır. Zaten bu özelliği sayesinde birçok işletme yakıtını LNG’ye dönüştürmüştür. Yeni kurulan işletmeler de LNG’nin avantajlarını artık iyi biliyorlar.  Ancak, boru hattı doğalgazı ile kıyasladığımızda ortalama yüzde 50 daha pahalı bir yakıt olması, LNG’ye boru hattından temin edilen doğalgaza alternatif bir yakıt olma özelliğini tanımamaktadır. Doğalgaz boru hattının ulaştığı coğrafyalarda LNG kullanıcıları doğal olarak tercihlerini boru hattı doğalgazı yönünde kullanmaktadırlar. Her yıl boru hattına geçiş yapan LNG kullanıcıları sektörümüze ortalama yüzde 10-15 seviyesinde satış kaybı yaşatmaktadır. Bu kaybı doğalgazın bulunmadığı yerlerde kurulan yeni işletmelerin LNG’yi tercih etmesiyle ve yine diğer yakıtlardan LNG’ye dönüşümler yapılmasıyla kompanse edebileceğimizi düşünüyoruz. Böylelikle, önümüzdeki süreçte bugünkü enerji politikalarının devamıyla, konvansiyonel dökme LNG pazar büyüklüğünün bugünkü seviyelerini koruyacağını ancak LNG kullanan tüketici sayısının giderek artacağını tahmin ediyoruz. 

 

Öte yandan geleneksel pazarın dışında bazı beklentilerimiz var ki, bunlar gerçekleşirse sektörümüzün daha da büyümesi söz konusu olur. Gelişmiş ülkelerde, doğalgaz boru hattı yatırımlarının pahalılığı ve fizibilite çalışmaları sonucu bir çok lokasyona gaz arzının LNG ya da LPG ile yapıldığını ve bunu bizzat hükümetlerin teşvik ettiğini görüyoruz. Bu tür enerji politikalarının bizde de benimsenmesi durumunda dökme LNG pazarının büyüyebileceğini de rahatlıkla söyleyebiliriz.  Bu paralelde doğalgaz boru hattının ulaşmadığı noktalarda mesela villa veya toplu konut sitelerinde, alışveriş merkezlerinde ya da küçük sanayi bölgelerinde LNG’den hareketle bir gaz dağıtım modellemesine gidilmesi konusunda hem şirketimiz hem de şirketimizin de içinde olduğu SSDGD (Sıvılaştırılmış ve Sıkıştırılmış Doğal Gazcılar Derneği)’nin birçok girişimi bulunmaktadır. Ayrıca, dünya enerji pazarında LNG’nin artan önemine paralel olarak gelişen yeni teknolojiler var. Bunların başında LNG’nin elektirik üretiminde kullanılması ve yine ağır vasıta ve gemilerde yakıt olarak kullanılması geliyor. Özellikle son yıllarda başta ABD olmak üzere Çin, Avustralya, Güney Kore, İspanya gibi ülkelerde LNG’yi yakıt olarak kullanan ağır vasıta sayısı her geçen gün artmaktadır. Tabii ki bu teknolojilerin ülkemizde de yaygınlaşmasını sektörümüzü büyütecek gelişmeler olarak değerlendiriyoruz.

 

Varsa sorunlar ve bunların çözümüne yönelik önerileriniz nelerdir?

Biliyorsunuz sektörümüz, doğalgaz piyasası faaliyetlerine tabi olarak işleyişini sürdürmektedir. Doğalgaz piyasası kanunu ve ikincil mevzuatının ağırlıklı olarak iletim ve dağıtım işinden yola çıkılarak hazırlandığını ve göreceli olarak sonradan ortaya çıkan dökme LNG faaliyetlerinin kurallarının da doğalgazın  boru hattı ile iletim ve dağıtımı modelinden hareket edilerek oluşturulmaya çalışıldığını görüyoruz. Başta kanun olmak üzere birçok mevzuatta sektör faaliyetlerimizin tam tanımı yapılmış değil. LNG’nin tedariğinden tutun, lojistiği, teknik mevzuatı, tüketicilere kullandırılması gibi birçok konu boru hattı üzerinden yapılan doğalgaz faaliyetlerinden çok farklı. Zaman içerisinde bunların bir kısmını yetkili mercilerle görüşerek düzeltebildik. Hala daha düzenlenecek konular var. Bu tür belirsizlikler olmasına rağmen marka olan ve işini ciddi yapan şirketlerin sektörümüzde faaliyet göstermesi ve derneğimiz sayesinde pazardaki işleyişin gayet düzgün ve sağlıklı olduğunu görüyoruz.

 

Gerek teknik standartlara, gerekse de yasal mevzuatlara uyulması açısından örnek bir sektör olduğumuzu düşünüyorum. Bu ülkemiz için bir şans aslında. Mesela mazisi yaklaşık olarak LNG ile aynı olan CNG sektörü için maalesef aynı şeyleri söyleyemiyoruz. CNG sektöründe ciddi manada düzenleme ve denetleme ihtiyacı var.

 

LNG arz güvenliği konusundaki düşüncelerinizi alabilir miyiz?

2009 yılının ortalarına dek sadece Botaş M.Ereğlisi LNG Terminali’nden LNG tedarik edilmekte iken Egegaz’ın Aliağa LNG Terminali’nin devreye alınması ile birlikte bugün iki kaynak kullanıyoruz. Bu çok olumlu bir gelişme. 

 

Diğer taraftan sezon hareketlerinden etkilenmemek adına Botaş Terminali’ndeki yükleme kapasitesinin arttırılması sektörümüzün önemli gündem konularının başında geliyor. Yine ülkemizin ekonomik büyüklüğünü ve enerji kullanımını dikkate aldığımızda yeni LNG terminallerinin ihtiyacını görmemek mümkün değil. 

Geçtiğimiz günlerde yaşadığımız soğuk havalar nedeni ile ulusal iletim şebekesinde arz talep dengesizliği yaşadık.

Bunun sonucu olarak, sektörümüze verilen LNG’de maalesef kesintiye gidildi. Bu uygulamalar 2 bini aşkın LNG kullanıcısını korkuttuğu gibi bizleri de sektörümüzün geleceği açısından tedirgin etmiştir.